Fosfor (z łac. Phosphorus) P

Apatyt (występowanie: Kanada, Niemcy, Meksyk, w Polsce w okolicach Bielska-Białej i Żywca), fosfofilit (Boliwia, Stany Zjednoczone, Niemcy), monacyt (Rosja, Brazylia, Indie, Stany Zjednoczone, w Polsce w okolicach Szklarskiej Poręby), turkus (Egipt, Iran, Chiny, w Polsce na Dolnym Śląsku).

Niemetal, ze względu na swoją dużą reaktywność nie występuje w przyrodzie w postaci cząsteczkowej. Występuje w czterech odmianach alotropowych – fosfor biały, czerwony, fioletowy, czarny. Fosfor jest kluczowym składnikiem kwasów nukleinowych, takich jak DNA i RNA, co jest istotne dla przechowywania i przekazywania informacji genetycznej w organizmach.

H3PO4, C10H16N5O13P3 (ATP), P4O10, Mg3(PO4)2

Fosfor biały jest otrzymywany w postaci par, na skutek ogrzewania fosforanu(V) wapnia z krzemionką i koksem w temperaturze 1300-1450°C, bez dostępu do powietrza. W reakcji tej fosfor powstaje w postaci pary, które ulegają kondensacji. Ta odmiana alotropowa jest najmniej trwała. Fosfor czerwony można uzyskać w wyniku ogrzewania fosforu białego z jodem jako katalizator w temperaturze około 176°C bez dostępu powietrza.

Fosfor jest kluczowym składnikiem nawozów sztucznych, takich jak superfosfaty, które są stosowane w rolnictwie do poprawy wzrostu roślin i plonów. Związki fosforu znajdują zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, zarówno jako składniki leków, jak i substancje pomocnicze w produkcji tabletek. Jest używany w produkcji materiałów fluorescencyjnych i luminoforów. Związki fosforu, takie jak fosforan disodowy, są używane jako dodatki do żywności w przemyśle spożywczym jako regulator pH i stabilizatory.

Największym producentem fosforu są Chiny, lecz na podium stoją również Stany Zjednoczone oraz Rosja. Innymi istotnymi producentami są: Maroko, Arabia Saudyjska, Egipt.

Fosfor czerwony jest powszechnie stosowany do produkcji drasek w opakowaniu zapałek. Draska znajdująca się na boku pudełka zapałek zawiera: fosfor czerwony, spoiwo oraz zmielone szkło. Fosfor jest niezbędny dla zdrowego rozwoju i funkcji kości oraz zębów u ludzi i zwierząt, wchodzi w skład minerału obecnego w szkielecie. Nadmiar fosforu w wodach naturalnych może prowadzić do eutrofizacji, czyli nadmiernej produkcji glonów i zakwitu wody. Nadmierne zakwity mogą zagrażać ekosystemom wodnym i jakości wody. Dlatego kontrolowanie emisji fosforu z źródeł punktowych i źródeł nie punktowych jest ważne dla ochrony środowiska wodnego.