Opal

krzemiany

amorficzny

SiO2·nH2O

5 do 6,5 w skali Mohsa

1,90 do 2,20 g/cm3

brak

bezbarwna, biała, żółta, niebieska, czerwona, brązowa, zielona, szara, czarna

szklisty

Opal powstaje w wyniku działalności wody w skorupie ziemskiej; produkt procesów hydrotermalnych niskich temperatur, metasomatycznych i wietrzeniowych; spotykany jest w skałach magmowych oraz w skałach osadowych, w osadach gejzerów i gorących źródeł, jest składnikiem wielu skał osadowych; głównym miejscem jego występowania jest Australia (tam wydobywa się najwięcej opali szlachetnych, które osiągają największe wartości), ale występuje również w USA, Słowacji, Meksyku, Rosji, RPA; w Polsce można znaleźć jedynie opale nieszlachetne, głównie na Dolnym Śląsku, w okolicach Zawichostu i Chełma

Jest dość powszechnie występującym minerałem, lecz niektóre jego odmiany uważane są za szlachetne i bardzo rzadkie; występuje w skupieniach groniastych, kulistych, nerkowatych, tworzy naskorupienia, żyłki, inkrustacje, konkrecje i szkielety przestrzenne (opoki), tworzy pseudomorfozy; nie wykształca kryształów, jest zestaloną koloidalną krzemionką z zawartością wody wahającą się w granicach 3 – 10%; charakteryzuje się szklistym połyskiem, brakiem łupliwości oraz muszlowym lub nierównym przełamem; posiada swoje różne odmiany takie jak opal naturalny, czarny, ognisty, szlachetny, drzewny, prazowy, mszysty, wodny, fioryt i hialit; jest wykorzystywany w jubilerstwie do produkcji drogocennej biżuterii, jego szlachetne odmiany są wysoko cenionymi kamieniami kolekcjonerskimi

Swoją nazwę zawdzięcza greckiemu słowu opallios oznaczającemu „widzieć zmianę”, co jest związane z jego bardzo różnorodną paletą barw; w starożytności opale były bardzo cennymi i kosztownymi kamieniami sprowadzanymi do Grecji i Rzymu z Indii, dla namiestników tych państw; opal jest oficjalnym kamieniem szlachetnym Australii (tam wydobywane opale są najdroższe); Australia wydobywa ponad 95% cennych opali na świecie do wykorzystania w biżuterii; rdzenne australijskie mity często łączą powstawanie opali z tęczami, dzięki czemu kamień ten nazywany jest tęczowym kamieniem; w jednym z mitów przodkowa istota przybyła na ziemię poprzez tęczę, a kiedy tęcza dotknęła ziemi, wszystkie kamyki i skały w pobliżu zaczęły iskrzyć i zamieniły się w opal; opale są bardzo wrażliwe na temperaturę, przez którą może odparowywać z niego woda i przez to może tracić swoje właściwości wizualne, lecz ponowne zadziałanie na niego wodą odwróci ten proces choć nie zawsze minerał odzyska swoją pierwotną paletę barw; od nazwy tego minerału pochodzi nazwa opalizacja, która jest zjawiskiem polegającym na tym, że wraz ze zmianą kąta widzenia zmienia się barwa