Selen (z łac. Selenium) Se

Crooksite (występowanie głównie w Szwecji), clausthalite (głównie Niemcy), umangite (Argentyna, Niemcy).

Niemetal, półprzewodnik, słabo rozpuszczalny w wodzie ale dobrze rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, występuje w różnych odmianach alotropowych, z czego najtrwalszą z nich jest selen szary. W niektórych reakcjach chemicznych sprawdza się jako katalizator (substancja obniżająca energię aktywacji). W dużych ilościach jest toksyczny, jednakże w odpowiednich dawkach jest niezbędny do odpowiedniego funkcjonowania organizmu.

CuSe, FeSe, PbSe, NiSe, ZnSe, HgSe, SeO2, Na2Se

Na skalę przemysłową selen otrzymuje się jako produkt uboczny rafinacji rud miedzi; z tego miejsca tlenek selenu rozpuszcza się w kwasie azotowym a następnie przepuszcza przez tlenek siarki. Selen wytrąca się w postaci czerwonego osadu, który jest odmianą alotropową β-selenu.

Selen jest stosowany w produkcji diod LED i fotokomórek, znajduje również zastosowanie w barwieniu szkła, tworząc związki z metalami ciężkimi, może zmniejszać ich toksyczność. Selen jest dodawany do nawozów, aby uzupełnić niedobory w glebie i poprawić poziom tego pierwiastka w roślinach. Wpływa korzystnie na wytwarzanie limfocytów T i B oraz makrofagów, a tym samym na funkcjonowanie układu odpornościowego.

W 2011 roku wyprodukowano na świecie około 2000 ton selenu, głównie w Niemczech, Japonii, Belgii i Rosji.

Ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne, selen jest czasami dodawany do kosmetyków, aby pomóc w ochronie skóry przed działaniem wolnych rodników i innymi czynnikami środowiskowymi. Niedobór pierwiastka zwiększa ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy. Selen jest konieczny również do prawidłowej syntezy testosteronu. Selen swoją nazwę wziął od greckiego słowa „selene”, co oznacza „księżyc”. Selen odkryli wspólnie w 1817 r. szwedzcy chemicy Jöns Jakob Berzelius (1779–1848) i Johan Gottlieb Gahn (1745–1818). Orzechy brazylijskie są bogate w selen, nawet jeśli rosną na glebie ubogiej w ten pierwiastek. Pojedynczy orzech zapewnia wystarczającą ilość selenu, aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka.